Opis

Knežević, Božidar, profesor, filozof, istoričar

Knez Ivo od Semberije bio mu je deda, trgovac Stevan otac a sveštenik Radovan brat. U Beogradu je završio Prvu mušku gimnaziju (1880) i Istorijsko-filološki odsek Velike škole (1884) izdržavajući se radom i podučavanjem đaka. Potom je radio kao profesor u užičkoj (1884—1889), niškoj (1889—1893, 1894—1899), čačanskoj (1893), kragujevačkoj (1894) i šabačkoj (1899—1902) gimnaziji. Profesorski ispit položio je 1889. temom Uticaj Istoka na civilizaciju evropskih naroda. Predavao je opštu istoriju, francuski, nemački i latinski jezik a godinu dana u Čačku bio i direktor gimnazije (1893—1894). U Beogradu je od 1902. bio profesor u Prvoj muškoj gimnaziji (1902—1904), a od 1904. pomoćnik urednika Srpskih novina i član Glavnog prosvetnog saveta. Sa suprugom Marijom imao je ćerku Milku.

U naučnom radu zanimale su ga nekolike filozofske discipline: ontologija, epistemologija, etika i estetika. U rešavanju filozofskih problema u osnovi je bio materijalist determinist. Prema njemu, priroda ili materija je celina koja ide pre svojih delova (posebnih i pojedinačnih pojava i njihovih odnosa), čiji je permanentni uzrok. Iako su mu bili bliski u to doba vladajući Kontov i Dreperov pozitivizam i Spenserov evolucionizam, kao mislilac bio je samostalan. Zastupao je filozofiju pozitivizma. U svojoj filozofiji istorije dao je pesimističko tumačenje evolucije. Sve što više odmičemo na lestvici razvoja, susrećemo se sa sve savršenijim bićima, ali ona tu svoju savršenost plaćaju time što su slabije utemeljena, krhkije građena, što prva propadaju, jer je proces disolucije, rasula sveta, obrnut evoluciji: iščezava najpre ono što je postalo poslednje a poslednje ono što je postalo prvo. Čovek kao poslednja i najsavršenija tvorevina prirode u opštem propadanju prvi dolazi na red. Istoriju i filozofiju sintetizovao je u duhu pozitivističkog evolucionizma. Kao moralist, pred kraj života objavio je Misli, prvo u Srpskom književnom glasniku a potom i kao zasebnu knjigu koja spada u književnost. U Mislima je u prvi plan istakao svoju deističku religioznost i pesimizam kao osnovno osećanje epohe a misao nazvao uzdahom duha: što je dublji duh, to je dublji uzdah. Sarađivao je i u Prosvetnom glasniku (1899, 1902—1904) i Odjeku (1902). Prevodio je sa engleskog jezika i bio prevođen na engleski. U Narodnoj biblioteci Srbije čuvaju se njegovi rukopisi.

DELA: Principi istorije I (Red u istoriji), Beograd 1898; Principi istorije II (Proporcija u istoriji), Beograd 1901; Misli, Beograd 1902; Zakon reda u istoriji, Beograd 1904; Misli o velikom čovjeku, Zagreb 1916; Istorijski događaji, Beograd 1924; Čovek i istorija, Beograd 1972; Bog, vasiona i čovek: izbor tekstova iz dela Božidara Kneževića, Beograd 1989; Beležnica (1896—1897), Ub 2002; prevodi sa engleskog: H. T. Bekl, Istorija civilizacije u Ingleskoj, Beograd 1891; T. Karlajl, O herojima, kultu heroja i herojskom u istoriji, Beograd 1903; T. B. Makolej, Ogledi (sa V. Savićem), Beograd 1912; J. Štern, O socijalizmu, Beograd 1912. –
S. Radović Odabrane biografije (tom V) | Matica Srpska

Autor Knežević, Božidar Naslov Misli / Bož. Knežević Vrsta/sadržaj knjiga Jezik srpski Izdanje 3. dopunjeno izd. Izdavanje i proizvodnja Beograd : Izdavačka knjižarnica Gece Kona, 1925 Fizički opis 156 str. ; 19 cm ISBN (Broš.) Predmetne odrednice Knežević, Božidar, 1862-1905