Opis
Andrija Štampar (1 September 1888 – 26 June 1958) rođen je u Brodskom Drenovcu. Medicinu je diplomirao u Beču 1911. godine nakon čega je radio kao opštinski lekar u Novoj Gradiški, a potom kao zdravstveni savetnik Povjereništva za socijalnu skrb Narodnoga vijeća u Zagrebu.
Od 1919. do 1930. godine radio je kao načelnik higijenskog odjeljenja pri Ministarstvu narodnog zdravlja u Beogradu i u tom je razdoblju utemeljio zdravstvenu službu u tadašnjoj Jugoslaviji, organizovavši 250 higijenskih ustanova (Centralni higijenski zavod u Beogradu, Školu narodnoga zdravlja u Zagrebu, Institut za malariju u Trogiru, niz domova narodnog zdravlja, bakterioloških stanica, antituberkuloznih, antiveneričnih i antitrahomskih ambulanti i dr.). Svojim je programom nastojao ostvariti da lekar postane socijalni radnik i narodni učitelj, ekonomski nezavistan o pacijentu, jednako dostupan svim slojevima stanovništva te je ojačao preventivnu medicinu nasuprot kurativnoj.
Nakon uvođenja šestojanuarske diktature, bio je smijenjen 1930. godine, a sledeće godine penzionisan. Od tada je delovao kao stručnjak Higijenske organizacije Društva naroda u evropskim zemljama i SAD-u. Od 1933. do 1936. godine boravio je u Kini, gdje je reorganizovao javnu zdravstvenu službu. Iako je 1931. bio izabran za profesora soc. medicine zagrebačkog Medicinskoga fakulteta, nadležna tela vlasti nisu htjela potvrditi njegov izbor sve do 1939. godine. Za dekana toga fakulteta bio je izabran 1940. godine, a pri Sveučilištu u Zagrebu osnovao je Ured za socijalnu i zdravstvenu zaštitu slušača.
Nakon II. svjetskog rata dr. Štampar bio je upravnik Škole narodnoga zdravlja u Zagrebu, dekan Medicinskoga fakulteta, rektor Sveučilišta u Zagrebu, predsednik JAZU (1947. – 1958.) i osnivač Instituta za higijenu rada. Godine 1946. bio je izabran za prvogapotpredsednika Ekonomsko-socijalnog veća UN-a te za predsednika Privremene (Interimne) komisije, koja je do ratifikacije ustava Svetske zdravstvene organizacije obavljala dužnost te organizacije. Predsedovao je prvoj Svetskoj zdravstvenoj skupštini Svetske zdravstvene organizacije u Ženevi 1948. godine, nakon čega je kao izaslanik SZO-a proučavao javno zdravstvo i medicinsko školstvo u Afganistanu, Egiptu, Sudanu i Etiopiji.
Principi dr. Andrije Štampara koji su temelj javnog zdravstva i socijalne medicine 1) Važnije je obaveštavanje naroda od zakona 2)Najvažnije je pripremiti u jednoj sredini teren i pravilno shvatanje o zdravstvenim pitanjima. 3) Pitanjem narodnog zdravlja i radom na njegovom unapređenju trebaju se baviti svi, bez razlike. 4) Socijalna terapija bitnija je od individualne. 5) Lekar ne sme biti ekonomski zavisan o bolesniku. 6) Ne sme se praviti razlika između ekonomski jakih i slabih (egalitarizam). 7) U zdravstvenoj organizaciji lekar treba tražiti bolesnika, a ne obrnuto, kako bi se obuhvatili svi oni koji trebaju zaštitu. 8) Lekar treba biti narodni učitelj. 9) Pitanje narodnog zdravlja je od većeg ekonomskog nego humanitarnog značaja. 10) Glavno mesto lekarskog delovanja je tamo gdje ljudi žive, a ne ordinacija.
Autor Štampar, Andrija, 1888-1958 Naslov U borbi za narodno zdravlje : izabrani članci Andrije Štampara / priredio Mirko Dražen Grmek Korični stvarni naslov Izabrani članci Andrije Štampara Vrsta/sadržaj tыpe of material knjiga Jezik hrvatski Godina 1966 Izdavanje i proizvodnja Zagreb : Škola narodnog zdravlja “Andrija Štampar”, 1966
Ostali autori Grmek, Mirko Dražen Fizički opis 245 str., [8] str. s tablama : ilustr. ; 25 cm Zbirka Izdanja Škole narodnog zdravlja “Andrija Štampar” / Medicinski fakultet, Zagreb ; sv. 3 Napomene Kor. stv. nasl.: Izabrani članci Andrije Štampara. ISBN (Pl.) Predmetne odrednice Štampar, Andrija, 1888-1958 – Biografije Socijalna medicina – Jugoslavija
